PRACODAWCA I KIEROWNIK MATERIAŁY DYDAKTYCZNE DO SZKOLENIA OKRESOWEGO Z ZAKRESU BHP

Pracodawca i kierownik. Materiały dydaktyczne do szkolenia okresowego z zakresu bhp

Materiał dydaktyczny dla uczestników szkolenia okresowego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy pracodawców i innych osób kierujących pracownikami, wynikającego z rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie BHP (Dz. U. poz. 1860 ze zm.).

Zgodnie z ww. rozporządzeniem materiały zebrane w książce podzielone zostały na osiem części:

Regulacje prawne z zakresu prawa pracy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy z uwzględnieniem:
– obowiązków w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz odpowiedzialności za naruszenie przepisów i zasad bhp,
– ochrony pracy kobiet i młodocianych,
– profilaktycznej ochrony zdrowia pracowników,
– szkolenie w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,
– organizacja nadzoru i kontroli warunków pracy.
Czynniki niebezpieczne w środowisku pracy.
Organizacja bezpiecznych stanowisk pracy. Zarządzanie bezpieczeństwem.
Analiza okoliczności i przyczyn oraz profilaktyka wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
Organizacja i metodyka szkolenia w zakresie bhp.
Postępowanie w razie wypadków i w sytuacjach zagrożeń.
Skutki ekonomiczne niewłaściwych warunków pracy.
Problemy ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska.

Publikacja powstała w oparciu o system Asystent BHP Prezentacje, który zawiera obszerną wiedzę z tej tematyki.

Format: B5. Liczba stron: 206. Oprawa miękka foliowana.
Wydanie: XXIX. Stan prawny: wrzesień 2023 r.

Spis treści
Wstęp 11
Wykaz skrótów użytych w treści 12
Literatura 12
I. Regulacje prawne z zakresu prawa pracy dotyczące
bezpieczeństwa i higieny pracy
1. Źródła prawa pracy 13
1.1. Międzynarodowe źródła prawa 13
1.1.1. Dyrektywy UE 14
1.1.2. Konwencje MOP 16
1.1.3. Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady UE 17
1.2. Krajowe źródła prawa. Zasady prawa pracy 18
2. Stosunek pracy. Umowa o pracę 19
3. Praca zdalna 21
4. Obowiązki pracodawcy i osoby kierującej pracownikami z zakresu bhp 22
5. Obowiązki i uprawnienia pracowników z zakresu bhp 25
6. Odpowiedzialność za naruszenie przepisów i zasad bhp 27
6.1. Odpowiedzialność pracodawcy oraz osoby kierującej pracownikami 27
6.1.1. Odpowiedzialność wykroczeniowa 27
6.1.2. Odpowiedzialność karna 28
6.2. Odpowiedzialność pracownika 30
7. Uprawnienia związane z rodzicielstwem 31
7.1. Ochrona pracy kobiet – podstawy prawne 31
7.2. Uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem 31
7.3. Uprawnienia pracownika-ojca 33
7.4. Prace wzbronione dla kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią 33
8. Zatrudnianie młodocianych 34
8.1. Podstawy prawne 34
8.2. Zasady zatrudniania młodocianych 34
8.3. Ochrona pracy młodocianych 35
8.4. Prace wzbronione młodocianym 36
9. Profilaktyczna ochrona zdrowia 37
9.1. Służba medycyny pracy 37
9.2. Profilaktyczna opieka zdrowotna 38
PIKBHP_29_ST.indd 3 2023-09-08 10:07:49
4Pracodawca i kierownik
9.3. Badania lekarskie i orzeczenia lekarskie 39
10. Szkolenia z zakresu bhp 40
10.1. Podstawowe informacje 40
10.2. Organizatorzy szkoleń 41
10.3. Warunki i rodzaje szkolenia 43
10.4. Przebieg szkolenia wstępnego 45
10.5. Dokumentowanie szkolenia wstępnego 46
10.6. Szkolenie pracodawcy 46
10.7. Szkolenie okresowe 47
11. Nadzór i kontrola nad warunkami pracy 49
11.1. Państwowa Inspekcja Pracy 50
11.2. Państwowa Inspekcja Sanitarna 52
11.3. Urząd Dozoru Technicznego 53
11.4. Społeczna inspekcja pracy 54
11.5. Związki zawodowe 56
II. Czynniki niebezpieczne w środowisku pracy
12. Czynniki występujące w procesach pracy 58
12.1. Rodzaje czynników 58
12.2. Badania i pomiary czynników 59
13. Podstawowe zagrożenia 60
13.1. Hałas 60
13.1.1. Informacje podstawowe 60
13.1.2. Skutki oddziaływania hałasu na organizm człowieka 61
13.1.3. Obowiązki pracodawcy i ocena ryzyka zawodowego 62
13.1.4. Środki przeciwdziałania hałasowi 63
13.1.4.1. Eliminowanie lub ograniczanie narażenia 63
13.1.4.2. Środki ochrony 64
13.1.4.3. Profilaktyka 65
13.2. Drgania mechaniczne 66
13.2.1. Informacje podstawowe 66
13.2.2. Wpływ drgań na organizm człowieka 67
13.2.3. Obowiązki pracodawcy i ocena ryzyka zawodowego 68
13.2.4. Środki przeciwdziałania drganiom mechanicznym 69
13.2.4.1. Eliminowanie lub ograniczanie narażenia 69
PIKBHP_29_ST.indd 4 2023-09-08 10:07:49
5
Spis treści
13.2.4.2. Środki ochrony 70
13.2.4.3. Profilaktyka 70
13.3. Mikroklimat 70
13.3.1. Informacje podstawowe 70
13.3.2. Mikroklimat gorący 72
13.3.3. Mikroklimat zimny 73
13.4. Promieniowanie 75
13.4.1. Promieniowanie optyczne 75
13.4.1.1. Informacje podstawowe 75
13.4.1.2. Obowiązki pracodawcy i ocena ryzyka zawodowego 76
13.4.1.3. Środki przeciwdziałania promieniowaniu optycznemu 77
13.4.1.4. Promieniowanie widzialne 78
13.4.1.5. Promieniowanie nadfioletowe 79
13.4.1.6. Promieniowanie podczerwone 80
13.4.1.7. Promieniowanie laserowe 81
13.4.2. Promieniowanie jonizujące 83
13.4.3. Pola i promieniowanie elektromagnetyczne 85
13.4.3.1. Informacje podstawowe 85
13.4.3.2. Wpływ pól na otoczenie 86
13.4.3.3. Obowiązki użytkownika 87
13.4.3.4. Środki przeciwdziałania 88
13.5. Pyły 90
13.5.1. Informacje podstawowe 90
13.5.2. Oddziaływanie pyłów na organizm człowieka 91
13.6. Czynniki chemiczne 92
13.6.1. Informacje podstawowe 92
13.6.2. Karta charakterystyki substancji (mieszaniny) chemicznej 94
13.6.3. Obowiązki pracodawcy i ocena ryzyka zawodowego 95
13.6.4. Środki chroniące przed czynnikami chemicznymi 96
13.6.4.1. Eliminowanie lub ograniczanie ryzyka zawodowego 96
13.6.4.2. Środki ochrony 97
13.6.4.3. Profilaktyka 97
13.6.5. Substancje chemiczne, ich mieszaniny, czynniki lub procesy techno-
logiczne o działaniu rakotwórczym lub mutagennym 97
13.7. Czynniki biologiczne 99
PIKBHP_29_ST.indd 5 2023-09-08 10:07:49
6Pracodawca i kierownik
13.7.1. Informacje podstawowe 99
13.7.2. Prace narażające pracowników na działanie czynników biologicznych 100
13.7.3. Obowiązki pracodawcy i ocena ryzyka zawodowego 101
13.7.4. Ograniczenie narażenia 102
III. Organizacja bezpiecznych stanowisk pracy.
Zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy
14. Bezpieczne stanowisko pracy 103
14.1. Rodzaje pomieszczeń pracy 103
14.2. Pomieszczenia pracy 104
14.2.1. Oświetlenie 104
14.2.2. Ogrzewanie i wentylacja 104
14.3. Dojście do stanowiska pracy 105
14.4. Organizacja stanowisk pracy 106
14.5. Maszyny i urządzenia na stanowisku pracy 107
14.6. Praca z monitorami ekranowymi 110
14.6.1. Informacje podstawowe 110
14.6.2 Obowiązki pracodawcy 111
14.6.3. Organizacja pracy przy komputerze 112
15. Zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy 118
15.1. Informacje podstawowe 118
15.2. Terminy i definicje 119
15.3. System zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy 122
IV. Wypadki przy pracy i choroby zawodowe – okoliczności,
przyczyny i profilaktyka
16. Wypadki przy pracy i choroby zawodowe 125
16.1. Definicje związane z wypadkami przy pracy 125
16.2. Postępowanie w razie wypadku przy pracy 128
16.3. Choroby zawodowe – definicja, postępowanie 129
16.4. Analiza wypadkowości 131
16.5. Świadczenia z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych 131
17. Przyczyny wypadków przy pracy 132
17.1. Piramida zdarzeń wypadkowych 132
17.2. Przyczyny wypadków 134
PIKBHP_29_ST.indd 6 2023-09-08 10:07:49
7
Spis treści
17.3. Liczba wypadków i poszkodowanych 135
17.4. Przykłady zaistniałych wypadków 137
V. Organizacja i metodyka szkolenia w zakresie bhp
18. Szkolenie w zakresie bhp 143
18.1. Identyfikacja potrzeb szkoleniowych 143
18.2. Uczenie się – nauczanie dorosłych 144
18.3. Cele i treści szkolenia 146
18.4. Zasady szkolenia 147
18.5. Metody i formy szkolenia 150
18.6. Metody szkolenia w dziedzinie bhp 152
18.7. Metody i formy kontroli oraz oceny skuteczności szkoleń 154
18.8. Metody prowadzenia instruktażu stanowiskowego 156
VI. Postępowanie w razie wypadków i w sytuacjach zagrożeń
19. Zgłaszanie wypadków 159
20. Pożar – zapobieganie i gaszenie 160
20.1. Podstawowe pojęcia 160
20.2. Kategorie zagrożenia ludzi 160
20.3. Rodzaje i przyczyny pożarów 161
20.4. Instrukcja alarmowania 163
20.5. Podręczny sprzęt gaśniczy 163
20.5.1. Koc gaśniczy 163
20.5.2. Hydrant wewnętrzny 164
20.5.3. Gaśnice 164
20.5.3.1. Gaśnica proszkowa 165
20.5.3.2. Gaśnica śniegowa 165
20.5.3.3. Gaśnica ze zbijakiem pianowa lub proszkowa 166
20.6. Zasady gaszenia pożarów za pomocą gaśnic 167
20.7. Oznakowanie przeciwpożarowe i ewakuacyjne 168
20.8. Zasady ewakuacji 169
21. Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach 171
21.1. Udzielanie pomocy 171
21.2. Kolejność czynności ratunkowych 171
21.2.1. Ocena bezpieczeństwa 172
PIKBHP_29_ST.indd 7 2023-09-08 10:07:49
8Pracodawca i kierownik
21.2.2. Ocena przytomności 172
21.2.3. Wołanie o pomoc 172
21.2.4. Udrożnienie górnych dróg oddechowych 173
21.2.5. Ocena oddechu 173
21.2.6. RKO (resuscytacja krążeniowo-oddechowa) 174
21.3. Pozycja bezpieczna 175
21.4. Pierwsza pomoc w określonych przypadkach 176
21.4.1. Rany 176
21.4.2. Krwotoki 177
21.4.3. Omdlenie 178
21.4.4. Zadławienie 178
21.4.5. Cukrzyca 179
21.4.6. Uraz kręgosłupa 180
21.4.7. Oparzenie termiczne 180
21.4.8. Porażenie prądem elektrycznym 181
21.4.9. Zawał mięśnia sercowego 181
21.5. Wzywanie pomocy 182
VII. Skutki ekonomiczne niewłaściwych warunków pracy
22. Ekonomiczne aspekty wypadków przy pracy 183
22.1. Koszty wypadków przy pracy 183
22.2. Koszty działalności profilaktycznej 184
22.3. Stymulatory poprawy warunków pracy 185
22.4. Skladka na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy
i chorób zawodowych 188
22.4.1. Kategorie ryzyka dla płatników składek 188
22.4.2. Kategorie ryzyka dla grup działalności 190
VIII. Problemy ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska
23. Ochrona przeciwpożarowa 192
23.1. Definicja 192
23.2. Obowiązki w zakresie ochrony przeciwpożarowej 193
23.3. Czynności zabronione z uwagi na ochronę ppoż. 195
24. Ochrona środowiska 200
PIKBHP_29_ST.indd 8 2023-09-08 10:07:49
9
Spis treści
24.1. Obowiązki 200
24.2. Kierunki działania 202
24.2.1. Ochrona powietrza 203
24.2.2. Ochrona wód 203
24.2.3. Ochrona powierzchni ziemi 204
24.2.4. Ochrona przed hałasem 204
24.2.5. Ochrona przed polami elektromagnetycznymi 205
24.2.6. Gospodarka odpadami 205
PIKBHP_29_ST.indd 9 2023-09-08 10:07:49
10Pracodawca i kierownik
PIKBHP_29_ST.indd 10 2023-09-08 10:07:49