ZROZUMIEĆ EXCELA VBA – MAKRA I FUNKCJE

Spis treści

Wstęp 15

Rozdział 1. Struktura i podstawowe konstrukcje języka VBA 23

1. 1. • Podstawowe informacje o języku programowania VBA 23
      • Edytor VBA 24
      • Uruchamianie i testowanie kodu 26
      • Makra i funkcje 28
      • Struktura modułów w VBA 29
        • Polecenia opcji 29
        • Deklaracje zmiennych i stałych globalnych 30
        • Definicje podprogramów 31
      • Makropolecenie utworzone w wyniku rejestracji 32
      • Skoroszyt makr osobistych i folder AddIns 34
      • Uruchamianie makropoleceń 34
      • Wprowadzanie kodu VBA w edytorze 35
      • Stosowanie nazw w kodzie VBA 35
      • Prosta funkcja zdefiniowana w VBA 37
      • Stosowanie komentarzy 38
      • Zmienne – typy i deklaracje 39
      • Określanie typu zmiennej w czasie wykonania 41
      • Deklaracje stałych 43
      • Wyrażenia 44
        • Podwójne znaczenie znaku równości 44
        • Lista operatorów w Visual Basicu 44
        • Specyfika użycia operatorów relacji do argumentów różnych typów 47
        • Użycie operatora dodawania do danych tekstowych 48
        • Interpretacja tekstu pustego i wartości pustej w VBA i w Excelu 49
        • Specyfika dzielenia całkowitego i operacji modulo 51
        • Użycie funkcji w wyrażeniach 51

Rozdział 2. Obiekty, ich właściwości i metody 57

1. 1. • Obiekt Range i jego właściwości 57
        • Właściwość Value 57
        • Właściwość Formula i właściwości pokrewne 58
        • Właściwość NumberFormat 59
        • Właściwość Text 60
        • Właściwość Count 62
        • Uproszczony sposób zapisu odwołania do zakresu 62
      • Metody 62
      • Hierarchia obiektów i nazwy kodowe 64
      • Wymiana informacji między arkuszem a kodem VBA 65
        • Komórka aktywna i komórki wybrane 65
        • Użycie instrukcji wiążącej With 66
        • Użycie adresów bez kwalifikatora arkusza 67
      • Sposoby odwołania do zakresu komórek przez adres 68
        • Ogólna postać definicji zakresu 68
        • Wykorzystanie nazw 69
        • Wykorzystanie właściwości Cells 69
        • Tworzenie odwołań pośrednich 70
        • Wykorzystanie właściwości Offset i Resize 71
        • Odwołania do sąsiednich komórek 72
      • Zmienne reprezentujące obiekty 72
      • Unia zakresów i zakresy złożone 73
      • Odwołania do wskazanych wierszy i kolumn 74
        • Kopiowanie zakresu nieciągłego z zachowaniem jego struktury 75
      • Metoda Find obiektu Range – wyszukiwanie adresu komórki o określonej zawartości 76
      • Obiekt zakresu a jego wartość 79
        • Jawne odwołanie do wartości zakresu 79
        • Pośrednie sposoby odwołania do wartości zakresu 80
        • Specyfika zakresów złożonych 81
      • Użycie autofiltra 82
        • Składnia i znaczenie parametrów 82
        • Filtr wykluczający trzy i więcej wartości 84
        • Odczyt ustawień filtra 85
      • Użycie filtra zaawansowanego 86
      • Kontrola procesu modyfikacji danych w arkuszu 88

Rozdział 3. Sterowanie wykonaniem kodu i komunikacja w języku VBA 91

1. 1. • Sterowanie wykonaniem kodu 91
        • Instrukcje warunkowe i instrukcje wyboru 91
        • Sterowanie przebiegiem kompilacji – kompilacja warunkowa 96
        • Instrukcje pętli 98
        • Awaryjne przerwanie wykonywania funkcji lub procedury 103
        • Instrukcje skoku 103
      • Komunikacja programu w Visual Basicu z użytkownikiem 107
        • Wyświetlanie okienka komunikatów 107
        • Wyświetlanie komunikatów na pasku stanu 110
        • Pobieranie informacji od użytkownika 112

Rozdział 4. Użycie tablic w Visual Basicu 117

1. 1. • Deklaracje tablic 117
        • Tablice statyczne 117
        • Tablice dynamiczne 118
        • Sprawdzanie zakresu indeksów tablicy 119
      • Tablice w zmiennych typu Variant 119
        • Odwzorowanie zakresu komórek w tablicy 119
        • Funkcja Array 121
        • Funkcja Split 122
        • Specyfika deklaracji zmiennych typu Variant i ich użycia jako tablic 123
        • Teksty w tablicach dynamicznych 124
      • Podstawowe operacje 125
        • Nadawanie wartości elementom tablicy 125
        • Kasowanie zawartości tablicy 127
        • Użycie operatora Not w odniesieniu do tablicy 128
      • Zmiana struktury tablic 129
        • Rozbudowa tablicy jednowymiarowej o drugi wymiar 129
        • Modyfikacja pierwszego wymiaru tablicy dwuwymiarowej 129
      • Tablice ułatwiają wymianę informacji z arkuszem 130
        • Tablice i zakresy jako alternatywne argumenty funkcji 130
        • Funkcje generujące tablice bazowe do użycia w arkuszu 131
        • Wykorzystanie arkuszowej funkcji Index w VBA 132
        • Wypełnianie zakresu zawartością tablicy 132
        • Odwzorowanie zakresu w zmiennej obiektowej 133
      • Stałe tablicowe Excela w VBA 134
        • Odczyt wartości stałych tablicowych w kodzie VBA 134
        • Zagnieżdżanie metody Evaluate 135
        • Zamiana zakresu na stałą tablicową 135
        • Zamiana tablicy VBA na stałą tablicową 138
      • Porównywanie tablic w VBA 139

Rozdział 5. Funkcje definiowane przez użytkownika 143

1. 1. • Sposoby przekazywania argumentów funkcji 143
      • Opcjonalne parametry funkcji 145
      • Użycie tablicy parametrów 147
        • Problem pustych argumentów 147
        • Problem tablic wśród argumentów ParamArray 148
      • Deklaracja nagłówka funkcji o zmiennej liczbie parametrów 149
      • Przekazywanie zmiennej liczby parametrów pomiędzy funkcjami 151
        • Przekazywanie parametrów przez wartość 151
        • Przekazywanie parametrów przez referencję 153
      • Funkcja zwracająca wynik w postaci tablicy 156
      • Przeliczanie wartości funkcji 157
      • Wywołanie makroinstrukcji z kodu VBA 158
      • Funkcje użytkownika podobne do funkcji standardowych 159

Rozdział 6. Wybrane zastosowania tablic 163

1. 1. • Przekształcenie tablicy dwuwymiarowej w jednowymiarową 163
      • Wyszukiwanie danych w strukturach dwuwymiarowych 166
        • Wyszukiwanie w zakresie 166
        • Wyszukiwanie w tablicy 168
      • Funkcje składające dowolne dane w tablice 169
        • Połączenie danych w tablicę jednowymiarową przez kopiowanie elementów 169
        • Połączenie danych w tablicę jednowymiarową za pośrednictwem tekstu 170
        • Ustalenie orientacji tablicy lub przekształcenie w tablicę dwuwymiarową 172
      • Usuwanie wybranego wiersza lub kolumny z tablicy 173
      • Sortowanie danych w obszarach i tablicach 175
        • Czyszczenie danych pochodzących z arkusza 177
      • Grupowanie arkuszy w skoroszycie 178

Rozdział 7. Metoda Evaluate i nazwy arkuszowe 181

1. 1. • Metoda Evaluate 181
        • Użycie funkcji OBLICZ z odwołaniem 182
        • Specyfika i ograniczenia metody Evaluate 184
        • Warianty użycia metody Evaluate 186
        • Kwalifikowane wywołanie funkcji używających metody Evaluate 186
        • Zagnieżdżona metoda Evaluate 187
        • Dane grupowe jako argumenty funkcji OBLICZ 188
        • Szacowanie formuł z polskimi nazwami funkcji 189
        • Użycie funkcji OBLICZ w obliczeniach iteracyjnych 190
        • Metoda Evaluate rozszerza możliwości funkcji ADR.POŚR 191
        • Użycie metody Evaluate w kodzie VBA 192
        • Alternatywa dla funkcji LICZ.JEŻELI i SUMA.JEŻELI 193
        • Uproszczenie zapisu wyrażeń wykorzystujących metodę Evaluate 195
      • Funkcja Eval do szacowania wyrażeń w VBA 196
      • Obiekt Names 198
        • Definiowanie nazw arkuszowych w kodzie VBA 198
        • Nazwy odnoszące się do zamkniętych skoroszytów 205
        • Stosowanie metody Evaluate do nazw arkuszowych 206
        • Nadawanie nazw stałym i formułom w arkuszu 207

Rozdział 8. Obsługa wyjątków i zdarzeń, kontrola poprawności danych 209

1. 1. • Obsługa błędów wykonania w kodzie VBA 209
        • Procedury niestandardowej obsługi błędów 209
        • Kody błędów w arkuszu 215
        • Funkcje walidujące wartość wyrażenia 217
      • Śledzenie wykonania kodu VBA – obiekt Debug 218
      • Identyfikacja miejsca, z którego wywołano makro lub funkcję 219
        • Identyfikacja komórki, z której wywołano funkcję UDF 220
      • Procedury obsługi zdarzeń 221
        • Koncepcja zdarzeń 221
        • Włączanie zgody na iteracje przed otwarciem skoroszytu 222
        • Operacje na zakresie wskazanym myszką 223
        • Poprzednia zawartość komórek 224
        • Dziedzictwo przeszłości – właściwości OnDoubleClick oraz OnEntry obiektu Application 231
        • Konsolidacja z automatyczną aktualizacją 232
      • Kontrola poprawności danych 233
        • Obiekt Range.Validation, jego metody i właściwości 233
        • Ograniczenia źródła listy rozwijanej 236
        • Ustalanie listy poprawności danych za pomocą formuły 237
        • Powiązanie listy poprawności danych z formatowaniem warunkowym 238
        • Wyświetlanie komunikatu o konieczności nowego wyboru w przypadku list zależnych 240
        • Modyfikacja sposobu wyświetlania listy rozwijanej 241
        • Ochrona listy rozwijanej przed nadpisaniem 243
        • Wprowadzanie danych z podpowiedzią 244

Rozdział 9. Adaptacja wybranych funkcji i metod VBA do użycia jako funkcji arkuszowych 247

1. 1. • Funkcja Val 247
      • Metoda InputBox 249
      • Przekazywanie wartości argumentów do formuł nazwanych 252
      • Metoda ConvertFormula 253
      • Funkcja CallByName – wywoływanie metod przez tekst ich nazwy 254
      • Dostęp do stałych predefiniowanych w VBA 258
      • Odczyt nazwy lub numeru arkusza 260
      • Wyświetlanie tekstów formuł w arkuszu 261
      • Dodawanie i edycja komentarzy w komórkach arkusza 262
        • Metoda NoteText (notatka tekstowa) 262
        • Właściwość Comment obiektu Range 263
        • Metoda AddComment obiektu Range 263
        • Metody ClearNotes i ClearComments z obiektu Range 264
        • Obiekt Comment i jego komponenty 264
        • Sposób wyświetlania komentarzy i znaczników komentarza 266
        • Kolekcja Comments 267
        • Metoda SpecialCells obiektu Range 267
        • Wstawianie i edycja komentarzy przez funkcje UDF 269
      • Wartości w komórkach scalonych 270
      • Określanie formatu komórek w VBA 272
        • Odczyt i zapis kodu formatu 272
        • Wykorzystanie informacji udostępnianych przez funkcję Format 273
        • Inne funkcje do formatowania w VBA 274

Rozdział 10. Wybrane problemy obliczeniowe 277

1. 1. • Zaokrąglanie liczb 277
        • Zaokrąglanie liczb z uwzględnieniem cyfr znaczących 277
        • Uwzględnienie zasady cyfry parzystej przy zaokrąglaniu 278
      • Obliczanie wartości wielomianu 278
      • Obliczanie pierwiastków równania kwadratowego 279
      • Rozwiązywanie równań nieliniowych z wykorzystaniem metody GoalSeek 280
      • Całkowanie numeryczne 282
      • Wspomaganie obliczania szeregów 285
        • Iloczyn pierwszych elementów tablicy 285
      • Rozwiązanie równania różniczkowego metodą Rungego-Kutty 287
      • Wspomaganie wykonywania wykresów 288
        • Wykresy funkcji opisanych wzorem 288
        • Korekta danych do wykresów funkcji nieciągłych 289
        • Wykresy funkcji nieciągłych – wykrywanie nieciągłości 291
        • Ukrywanie zawartości komórek w komentarzach 293
      • Generowanie liczb pseudolosowych w VBA 294
      • Wybrane zagadnienia kombinatoryki 295
        • Generowanie permutacji 295
        • Generowanie permutacji z powtórzeniami 297
        • Generowanie kombinacji 300
        • Planowanie serii rozgrywek sportowych 301
      • Zwiększona dokładność obliczeń 303
      • Zamiana odwołań w wyrażeniu na wartości 307

Rozdział 11. Przykłady zastosowań makroinstrukcji w chemii 309

1. 1. • Obliczanie masy molowej 309
      • Przeliczanie stężeń roztworów 312
      • Modyfikacja wyglądu i zawartości obiektów na poziomie znaków 319
        • Łączenie tekstów sformatowanych 321
        • Formatowanie wzorów chemicznych 323
        • Formatowanie wzorów chemicznych – inaczej 325
      • Formatowanie tekstu za pomocą polecenia SendKeys 328
        • Polecenie SendKeys 328
        • Wybrane skróty klawiaturowe, które działają w trybie edycji 330
        • Zastosowania polecenia SendKeys do formatowania komórki z tekstem 332

Rozdział 12. Alternatywne struktury danych: kolekcje i słowniki 335

1. 1. • Kolekcje 335
        • Tworzenie kolekcji i usuwanie jej elementów 335
        • Odczyt elementów kolekcji 337
        • Specyfika kolekcji w porównaniu z tablicami 338
        • Kolekcje jako argumenty procedur i funkcji oraz wynik funkcji 339
        • Ograniczenia kolekcji i sposoby ich obejścia 340
      • Słowniki 341
        • Tworzenie słownika 341
        • Odczyt i modyfikacja zapisów 343
        • Klucze mogą być obiektami zakresów (komórkami) 345
        • Różnice między kolekcją a słownikiem 345
        • Wykorzystanie słownika w praktyce 346
        • Kopiowanie słownika 348

Rozdział 13. Operacje na danych oznaczających datę i czas 351

1. 1. • Podstawy operowania datami w VBA 352
        • Rozpoznawanie dat w arkuszu za pomocą VBA 353
        • Interpretacja tekstu w arkuszu jako daty 354
        • Funkcja UDF do konwersji dat w formie tekstu 355
      • Przegląd funkcji VBA do operacji na datach 356
        • Funkcje Date, Time i Now 356
        • Funkcje DateValue i TimeValue 356
        • Funkcje DateSerial i TimeSerial 356
        • Funkcja IsDate 356
        • Funkcja DateAdd 357
        • Funkcja DatePart 358
        • Funkcja DateDiff 359
        • Funkcja FormatDateTime 359
        • Funkcja Format 360
        • Funkcja MonthName 364
        • Funkcja WeekdayName 364
        • Funkcja Timer 364
        • Metoda Wait 365
        • Metoda OnTime 365
        • Dokładny pomiar czasu 366
        • Ciągłe wyświetlanie czasu – stoper sekundowy 369
        • Ciągłe wyświetlanie czasu – inne rozwiązanie stopera 371
        • Niestandardowe minuty w indeksie górnym (VBA) 374
        • Właściwości Value i Value2 obiektu Range w rozpoznawaniu dat 374
        • Data i czas systemowy w kodach formatu 375

Rozdział 14. Operacje z udziałem tekstów 377

1. 1. • Funkcje do operacji na tekstach w VBA 377
        • Funkcje LTrim, RTrim i Trim ($) 377
        • Funkcje Chr i ChrW ($) 377
        • Funkcje Asc i AscW 378
        • Funkcje Hex i Oct ($) 378
        • Funkcje LCase i UCase ($) 378
        • Funkcje Left i Right ($) 378
        • Funkcja Len 379
        • Funkcja Mid ($) 379
        • Instrukcja Mid 379
        • Funkcje Space i String ($) 380
        • Funkcja Format ($) 380
        • Instrukcje LSet i RSet 383
        • Funkcje InStr i InStrRev 383
        • Funkcja StrComp 384
        • Funkcja StrConv 385
        • Funkcja StrReverse 386
        • Funkcja Replace 386
        • Funkcja Filter 387
        • Funkcja Join 388
      • Łączenie tekstów z użyciem VBA 388
        • Wykorzystanie operatora złączenia tekstów 388
        • Inny wariant z operatorem złączenia tekstów 389
        • Wykorzystanie funkcji Join 390
        • Funkcja Join w wersji minimum 390
      • Operator Like – porównywanie tekstów 392
        • Położenie pierwszej i ostatniej cyfry w tekście 393
      • Podział tekstu w kolumnie 394
        • Metoda TextToColumns 394
        • Metoda Parse 397

Rozdział 15. Operowanie kolorami i formatowanie warunkowe 399

1. 1. • Sposób przedstawiania kolorów 399
      • Odczyt koloru tła lub czcionki bez użycia VBA 402
      • Wykorzystanie kolorów do oznaczania komórek w arkuszu 403
      • Rozjaśnianie i ściemnianie kolorów 404
      • Operacje na komórkach sformatowanych w określony sposób 405
        • Sumowanie komórek wykorzystujących ten sam kolor czcionki 405
        • Bezpośrednie oznaczanie komórek numerami kolorów tła 406
        • Przyspieszenie reakcji na zmiany kolorów przez wykorzystanie niestandardowego zdarzenia 409
      • Symulowana lista rozwijana 411
      • Formatowanie warunkowe w VBA 412
        • Dostęp do definicji formatów warunkowych z poziomu VBA 412
        • Przeliczanie reguł formatowania warunkowego 418
        • Definiowanie reguł formatowania warunkowego za pomocą funkcji UDF 419
        • Kopiowanie formatowania warunkowego z zamianą na formatowanie stałe 425
        • Symulacja skali barw za pomocą VBA 427
        • Selektywne kopiowanie reguł formatowania warunkowego 428

Rozdział 16. Ograniczenia i możliwości funkcji UDF 429

1. 1. • Funkcje UDF wywoływane bezpośrednio 429
        • Modyfikacja parametrów wykresu 431
      • Funkcje UDF wywoływane w sposób pośredni 432
        • Ogólne wskazówki co do użycia metody Evaluate 432
        • Definiowanie nazw za pomocą funkcji UDF 434
        • Zmiana elementów formatowania innych komórek 439
        • Zmiana zawartości i koloru czcionki w innych komórkach 441
        • Usunięcie zawartości komórek 443
        • Wpis wartości do innej komórki 444
        • Tworzenie list rozwijanych 445
      • Uruchamianie funkcji UDF za pomocą funkcji HIPERŁĄCZE 446
        • Specyfika działania funkcji HIPERŁĄCZE 446
        • Użycie funkcji UDF w hiperłączu 447
      • Wykonanie kodu VBA przy uaktywnieniu listy rozwijanej 449
      • Współdziałanie funkcji UDF z procedurami obsługi zdarzeń 450
        • Kopiowanie komórek z pełnym formatowaniem 451
        • Funkcja wyszukiwania zwracająca wynik sformatowany 453
        • Rzeczywista długość tekstu 455
        • Formatowanie fragmentu tekstu 458
        • Funkcja łącząca teksty sformatowane 460

Rozdział 17. Ciekawe pomysły z użyciem VBA 465

1. 1. • Monitorowanie zmian w komórkach 465
        • Działanie jednorazowe 465
        • Działanie wielokrotne 466
      • Odczyt danych z zamkniętego skoroszytu 466
        • Rozwiązanie klasyczne 467
        • Rozwiązanie z wykorzystaniem ADO 467
        • Konstrukcja odwołań zewnętrznych 469
        • Wykorzystanie nazw arkuszowych 472
      • Nadmierna objętość skoroszytu po usunięciu części danych 473
      • Wyznaczenie różnicy zakresów 475
      • Wyraźne zaznaczenie komórki aktywnej lub zakresu selekcji 476
      • Konwersja stylu liczb za pomocą narzędzi Visual Basica 477
        • Metoda Range.Replace 477
        • Metoda Range.TextToColumns 478
        • Funkcja Replace 479
        • Funkcja WorksheetFunction.Substitute 480
        • Funkcja Val 481
        • Funkcja CDbl 481
        • Funkcje Str i CStr 481
        • Funkcja Format 482
      • Obliczenia uwzględniające ukryte kolumny 483
        • Rozwiązanie wykorzystujące właściwość Width 483
        • Przeliczanie formuł 484
      • Ustalanie absolutnej wielkości komórki 485
      • Problemy z użyciem metody AutoFit 488
      • Przełączanie między alternatywnymi wynikami w komórce za pomocą klawiatury 489
      • Ochrona komórek przed przypadkową edycją 491
      • Powiększenie zaznaczonych komórek 492
      • Użycie schowka systemowego z poziomu VBA 494
        • Obiekt pośredniczący DataObject 494
        • Wykorzystanie samego obiektu DataObject bez schowka 497
        • Zapis do schowka w Windows 8 i 10 498
        • Opróżnianie schowka 500
        • Użycie funkcji UDF 501

Rozdział 18. Graficzne elementy sterujące (kontrolki ekranowe, formanty) 503

1. 1. • Rodzaje graficznych elementów sterujących i ich przeznaczenie 503
      • Dodawanie kontrolek (formantów) do arkusza 504
        • Formanty formularza 507
        • Formanty ActiveX 510
        • Niestandardowe wykorzystanie pola listy 516
        • Zamienniki formantów pola tekstowego 517
      • Obiekty graficzne w kodzie VBA 520
        • Pola tekstowe i formanty formularza 521
        • Formanty ActiveX 522
        • Obiekty graficzne w funkcjach UDF 523
      • Makroinstrukcje przypisywane do formantów w arkuszu 524
        • Formanty formularza 525
        • Formanty ActiveX 525

Rozdział 19. Funkcje makr Excela w wersji 4.0 529

1. 1. • Geneza makr XLM 529
      • Podstawy użycia makr XLM w arkuszu 530
        • Wstawianie arkuszy makr do skoroszytu 530
        • Dostęp do funkcji makr XLM 530
        • Wykorzystanie Międzynarodowego arkusza makr 531
        • Przeliczanie formuł w arkuszach makr 532
        • Wywołanie funkcji makr XLM w kodzie VBA 533
        • Bezpieczeństwo użycia makr XLM 534
      • Odwołania do zakresów wielokomórkowych w funkcjach XLM 534
      • Przekazywanie parametrów w wywołaniu formuły nazwanej 536
        • Jeden parametr 536
        • Dwa parametry 537
      • Przykłady użycia funkcji makr XLM w arkuszu i w formułach nazwanych 538
      • Ukryta przestrzeń nazw 546

Rozdział 20. Przegląd funkcji makr XLM 547

1. 1. • Składnia funkcji makr Excela 4.0 i opis znaczenia parametrów 547
        • ADR.TEKST = REFTEXT Kategoria: Wyszukiwania i adresu 547
        • DOKUMENTY = DOCUMENTS Kategoria: Informacyjne 548
        • FORMUŁA.TRYB.ADR = FORMULA.CONVERT Kategoria: Wyszukiwania i adresu 549
        • KOM.AKT = ACTIVE.CELL Kategoria: Informacyjne 549
        • NAZWY = NAMES Kategoria: Informacyjne 550
        • O.APLIKACJI = GET.WORKSPACE Kategoria: Informacyjne 551
        • O.DEFINICJI = GET.DEF Kategoria: Informacyjne 558
        • O.DOKUMENCIE = GET.DOCUMENT Kategoria: Informacyjne 559
        • O.FORMULE = GET.FORMULA Kategoria: Informacyjne 566
        • O.KOMÓRCE = GET.CELL Kategoria: Informacyjne 567
        • O.NAZWIE = GET.NAME Kategoria: Informacyjne 572
        • O.NOTATCE = GET.NOTE Kategoria: Informacyjne 574
        • O.OBIEKCIE = GET.OBJECT Kategoria: Informacyjne 574
        • O.OPCJACH.LISTY = OPTIONS.LISTS.GET Kategoria: Informacyjne 582
        • O.SKOROSZYCIE = GET.WORKBOOK Kategoria: Informacyjne 582
        • OKNA = WINDOWS Kategoria: Informacyjne 585
        • PLIKI = FILES Kategoria: Informacyjne 586
        • SZACUJ = EVALUATE Kategoria: Wyszukiwania i adresu 586
        • ZAZNACZENIE = SELECTION Kategoria: Informacyjne 588

Literatura cytowana i uzupełniająca 589

Skorowidz 590