EFEKTYWNA EKSPLOATACJA WODOCIĄGÓW OGRANICZANIE STRAT WODY

Efektywna Eksploatacja Wodociągów. Ograniczenie strat wody ;autorzy, Paweł Dohnalik, Zbigniew Jędrzejewski; oprawa twarda

Przemiany, jakie miały miejsce w Polsce i innych krajach Europy Środkowo-Wschodniej w dużym stopniu wpłynęły na poprawę efektywności prowadzenia działalności gospodarczej, w tym na jakość świadczenia usług komunalnych. Społecznościom lokalnym coraz trudniej jest udźwignąć ciężar ponoszonych opłat za takie usługi, jak dostawa wody, dlatego też naciski wywierane przez społeczeństwo na samorząd terytorialny znajdują swoje odzwierciedlenie w niechęci radnych do podnoszenia opłat, które w całości pokrywałyby koszty inwestycyjne, jak również koszty eksploatacji wodociągów. Prowadzi to do sytuacji, w której przedsiębiorstwa wodociągowe stają przed problemem ograniczenia kosztów eksploatacji i podniesienia efektywności działania.

Do końca lat 80. nie liczono się specjalnie ze stratami wody. Podobnie, nikt nie zwracał szczególnej uwagi na sprawność pomp. Instalowano po prostu takie pompy, jakie w danym momencie były dostępne na rynku, bez względu na ich energochłonność, byle tylko dostarczały wystarczającą ilość wody do sieci wodociągowej. Często można było spotkać się z sytuacją, w której, jeśli w sieci brakowało wody, budowano nowe ujęcia i dostarczano dodatkowe ilości wody do systemu wodociągowego, nie analizując szczegółowo bilansu wodnego. Znane są sytuacje gdzie straty wody w gminnych systemach wodociągowych osiągały poziom 70 %. Przedsiębiorstwa wodociągowe, często uzasadniały takie straty złym stanem rurociągów budowanych w latach 80. ze stalowych rur bardzo złej jakości. Czy rzeczywiście było to spowodowane tylko złym stanem rur i wyciekami wody z sieci? Jak pokazuje praktyka, istnieje szereg innych czynników, które mogą wpływać na słabą efektywność działania wodociągów, takich jak zbyt wysokie ciśnienie w sieci, kradzieże wody, niedokładne opomiarowanie zużycia wody, trudności z windykacją należności itp.

Poprzez udostępnienie Państwu niniejszej publikacji, ukierunkowanej głównie na sytuację występującą w wodociągach małych miast oraz wodociągach gminnych a szczególnie wiejskich, gdzie sytuacja jest szczególnie niekorzystna, chcielibyśmy zwrócić uwagę na szeroki zakres czynników, które wpływają na efektywność ich pracy. Okazuje się, że zastosowanie stosunkowo prostych metod, które nie wymagają dużych nakładów inwestycyjnych, może znacząco podnieść efektywność i obniżyć koszty eksploatacji sieci zaopatrującej mieszkańców w wodę. W ramach pomocy dla jednej z gmin Chorwacji realizowaliśmy kiedyś projekt ukierunkowany na poprawę pracy miejskiego wodociągu zaopatrującego w wodę mieszkańców miasta i okolicznych wsi. Sytuacja była poważna, gdyż w sieci często brakowało wody, która była dostarczana mieszkańcom nieregularnie, powodując ich ogromne niezadowolenie. Miejscowe przedsiębiorstwo gospodarki komunalnej, zajmujące się eksploatacją sieci wodociągowej, uzasadniało tę sytuację ogromnymi stratami wody ze względu na starą i zniszczoną działalnością wojenną sieć wodociągową. Naprawy dokonywane były doraźnie, w miejscach w których wycieki wody wydostawały się na powierzchnię. Ze względu na bardzo rozbudowaną sieć (180 km) ułożoną w terenie górzystym, aby dotrzeć z wodą do odległych osiedli i wiosek zwiększano ciśnienie w sieci. Jaki był tego rezultat, nie trudno się domyśleć. Zbiorniki retencyjne były ciągle puste, a w sieci brakowało wody. okazało się, że poprzez zastosowanie systematycznego podejścia do problemu sytuację udało się poprawić. Przeprowadzone badania objętości wody wskazały rzeczywiste straty wody występujące w sieci, pozwoliły na określenie wielkości strat wynikających ze złego opomiarowania lub kradzieży wody. Badania przeprowadzone za pomocą korelatora wskazały miejsca, w których woda wyciekała z sieci, ale nie ujawniała się na powierzchni. Zastosowanie w odpowiednich miejscach zaworów redukcyjnych spowodowało doprowadzenie ciśnienia w sieci do wartości nie zagrażających zniszczeniem sieci oraz powstawaniem nowych wycieków. Nakłady inwestycyjne poniesione przez omawianą gminę nie przekroczyły równowartości 200,000 zł natomiast doprowadziły w krótkim czasie do znaczącej poprawy zaopatrzenia mieszkańców w wodę oraz ograniczenia strat wody z 70 % do 30 %.

Praktyka wykazuje, że niezwykle istotne jest sporządzenie właściwego bilansu wody w sieci wodociągowej, określenie rzeczywistych i pozornych strat wody, a w przypadku wodociągów pompowych dokonanie analizy zużycia energii w procesie zaopatrywania mieszkańców w wodę.

Niniejsza publikacja ma na celu zapoznanie osób odpowiedzialnych za zaopatrzenie mieszkańców miast i gmin w wodę, tj. kierowników wydziałów gospodarki komunalnej oraz tych pracowników przedsiębiorstw wodociągowych, którzy są odpowiedzialni za prawidłową eksploatację systemów zaopatrywania w wodę, odpowiadając jednocześnie za efektywność pracy wodociągów, z prostymi metodami pozwalającymi na identyfikację głównych przyczyn strat wody i energii dla podjęcia optymalnego programu naprawczego w celu zbliżenia standardów działania wodociągów w Polsce do standardów unijnych. Jest to tym bardziej istotne, gdyż poprzez zmniejszenie liczby awarii oraz rzeczywistych strat wody w sieci wodociągowej, zwiększenie ilości sprzedanej wody oraz zmniejszenie zużycia energii możemy uzyskać znaczące oszczędności poprawiające rachunek ekonomiczny wielu przedsiębiorstw wodociągowych w Polsce.