KRAJOBRAZOWY WYMIAR RURALISTYKI

Monografia Krajobrazowy wymiar ruralistyki podejmuje istotny społecznie problem postępującej degradacji przestrzeni wielu polskich wsi. Książka stanowi uzupełnienie ubogiej polskiej literatury przedmiotu.

Autorka dowodzi znaczenia pojęcia i instrumentarium krajobrazu w praktyce planowania przestrzennego obszarów wiejskich. Zauważa konieczność redefinicji misji ruralistyki i przesuwa jej cel ku kształtowaniu pospolitej wiejskości. Wiejskość określa jako specyfikę krajobrazu wsi, którą wiąże się nie tylko z cechami przestrzennymi wiejskiej okolicy, ale także ze szczególnymi doświadczeniami jej użytkowników. Zdaniem autorki w warunkach zmiany cywilizacyjnej jedynie one zachowały ważność społeczną i niepodważalność.

Rozdział 1 Konteksty ruralistyki umiejscawia temat w autorskim, przestrzennym i społecznym kontekście. Kolejne dwa rozdziały O pojmowaniu i odczuwaniu krajobrazu oraz O potrzebie uzgadniania wiejskości przedstawiają stan badań i stanowisko autorki kolejno wobec zagadnień krajobrazu i wiejskości. Rozdział 4 Wizerunki wsi. Studia przypadków opisuje związek popularnych wizerunków wsi oraz strategii i taktyk różnych użytkowników przestrzeni. Rozdział 5 Odnowa wsi w perspektywie estetyczności przedstawia oddziaływanie miejsc odwołujących się do emocjonalności i wyobrażeń. Częścią monografii jest graficzny aneks zatytułowany Instrumentarium krajobrazowe w ruralistyce. Przykłady i propozycje zastosowania.

Książka może zainspirować planistów, architektów krajobrazu, architektów oraz osoby spoza eksperckiego i inżynierskiego grona do poszukiwania i stosowania bardziej zrównoważonych i bezpieczniejszych rozwiązań przestrzennych na obszarach wiejskich.

SPIS TREŚCI

Wstęp 9
1. Tematyka i celowość monografii  9
2. Podstawowe pojęcia 9
3. Cele i tezy pracy 10
4. Perspektywa badawcza 11
5. Treść i układ monografii 13
1. Konteksty ruralistyki 17
1. Autorski kontekst badania  19
2. Zarys problemów transformacji przestrzennej obszarów
wiejskich  20
3. O problematycznej wiejskości krajobrazu 26
4. Planowanie przestrzenne wobec estetyczności
według Arnolda Berleanta  30
5. Wnioski i postulaty  37
2. O pojmowaniu i odczuwaniu krajobrazu  43
1. Zarys rozwoju wiedzy o krajobrazie  45
1.1. Etymologia pojęcia krajobrazu  45
1.2. Stanowisko nauki w kwestii krajobrazu  47
2. Krajobrazy jako strategie działania 55
2.1. Krajobraz jako natura  56
2.2. Krajobraz jako habitat 56
2.3. Krajobraz jako artefakt  58
2.4 Krajobraz jako system 59
2.5. Krajobraz jako problem projektowy 59
2.6. Krajobraz jako wartość ekonomiczna 60
2.7. Krajobraz jako ideologia 60
2.8. Krajobraz jako historia 61
2.9. Krajobraz jako miejsce  62
2.10. Krajobraz jako estetyka 62
3. Krajobraz jako obraz 63
4. O ograniczonym odbiorze krajobrazu  70
5. Odnowa krajobrazu w ruralistyce  74
5.1. Strategie sztuki i krajobraz  75
5.2. Krajobraz jako nośnik doświadczeń  79
5.3. Krajobraz jako proces komunikacji 83
6. Wnioski i postulaty 86
3. O potrzebie uzgadniania wiejskości 91
1. Definiowanie wiejskości 93
2. O znaczeniu wyobrażeń dla praktyk przestrzennych 97
2.1. Wieś angielska 98
2.2. Wieś Nowej Anglii . 101
2.3. O kreowaniu wiejskiego stylu w Polsce . 106
3. O potrzebie użytecznego wizerunku wsi . 115
4. Wiejskość jako doświadczanie krajobrazu 119
5. Wnioski i postulaty  127
4. Wizerunki wsi. Studia przypadków 133
1. Fotografia krajobrazu wiejskiego 135
1.1. Oddziaływanie fotografii krajobrazu 136
1.2. Taktyczne i strategiczne fotografie wsi 143
2. Przypadek dokumentu administracyjnego
– Lokalne Strategie Rozwoju 151
2.1. Struktura i treści Lokalnych Strategii Rozwoju  153
2.2. Demontaż systemu krajobrazu w Lokalnych Strategiach
Rozwoju  154
3. Przypadek mediów publicznych  158
4. Przypadek map 160
4.1. Mapy turystyczne  162
4.2. Rysunki architektów  163
4.3. Szkice studentów 164
5. Przykład krajobrazowej platformy porozumienia  166
6. Wnioski i postulaty  168
5. Odnowa wsi w perspektywie estetyczności  173
1. Wsie tematyczne  176
2. Wiejskie ogrody domowe 182
3. Parki rozrywki 186

4. Nowe wioski 189
5. Strategie i taktyki tematyzacji  191
6. Wnioski i postulaty 194
Podsumowanie 197
Aneks
Instrumentarium krajobrazowe w ruralistyce
Przykłady i propozycje zastosowania 205
Bibliografia 257
Streszczenie 277
Summary