SOCREALIZM ARCHITEKTURA POLSKA 1949-1956

Socrealizm. Architektura polska 1949-1956

Socrealizm (realizm socjalistyczny) to doktryna artystyczna wypracowana w Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w latach 30. XX wieku, a po 1945 roku narzucona innym krajom podporządkowanym sowieckiej dominacji. Jej zadaniem była polityczna indoktrynacja i propagowanie komunistycznych idei. W Polsce ogłoszona i wprowadzana od 1949 roku miała objąć wszystkie dziedziny działalności artystycznej: literaturę, muzykę, kino, teatr i sztuki plastyczne. Szczególne znaczenie miała w tym dziele architektura kształtująca przestrzeń codziennego życia. Władze Polski Ludowej, oczekiwały od architektów tworzenia na wielką skalę: projektowania w tym stylu i budowania całych dzielnic, osiedli mieszkaniowych czy też gmachów użyteczności publicznej. Miała to być architektura, jak głosiło propagandowe hasło: „socjalistyczna w treści, narodowa w formie”, choć nikt nie był w stanie w pełni odpowiedzieć, jak ma się realizować owa „socjalistyczna treść”, ani jaka ma być „narodowa forma”. Okres panowania socrealizmu był krótki – niespełna sześć lat – jednak zostawił on trwały ślad w krajobrazie architektonicznym większości polskich miast. Prezentowana książka w klarownej, zwięzłej formie przybliża historię kształtowania się doktryny socrealizmu, jej wprowadzenia w Polsce, charakteryzuje podstawowe formy stosowane w tym czasie, a także rysuje szeroką panoramę architektury tamtych lat, skupiając się na wybranych budowlach – zarówno wielkomiejskich, jak i znamiennych dla mniejszych ośrodków – reprezentatywnych dla stylu socrealistycznego.

     Spis treści

SŁOWO WSTĘPNE 7
DOKTRYNA SZTUKI REALIZMU SOCJALISTYCZNEGO 11
GENEZA 12
IDEA 19
FORMA 30
RECEPCJA ARCHITEKTURY REALIZMU SOCJALISTYCZNEGO W POLSCE 37
PIERWSZE LATA POWOJENNE 38
POCZĄTEK „NOWEJ ERY” 45
KSZTAŁTOWANIE SIĘ POLSKIEJ ARCHITEKTURY SOCREALISTYCZNEJ
– POLEMIKI I KONTROWERSJE 56
U KRESU DROGI 84
SOCREALIZM POLSKI W PRAKTYCE. WYBRANE DZIEŁA Z LAT 1949–1956 95
ŚRÓDMIEJSKIE DOMY MIESZKALNO-HANDLOWE 98
SIEDZIBY INSTYTUCJI KULTURY (DOMY KULTURY, TEATRY, FILHARMONIE) 143
SIEDZIBY CENTRALNYCH WŁADZ I URZĘDÓW 166
SIEDZIBY TERENOWYCH WŁADZ PAŃSTWOWYCH I PARTYJNYCH 172
ZAKOŃCZENIE – PRÓBA PODSUMOWANIA 202
BIBLIOGRAFIA 205
SPIS ILUSTRACJI 211
INDEKS OSÓB