CITTASLOW – MODEL ROZWOJU I WSPÓŁPRACY MAŁYCH MIAST

Cittaslow – model rozwoju i współpracy małych miast

Farelnik Eliza, Stanowicka Agnieszka, Wierzbicka Wioletta

Międzynarodowy ruch Cittaslow narodził się w 1999 r. w kilku włoskich miasteczkach, których burmistrzowie zawiązali Stowarzyszenie „Cittaslow – Międzynarodowa Sieć Miast Dobrego Życia”. Stowarzyszenie Cittaslow zrzesza aktualnie 263 miasta z 29 państw. W ramach tak ukształtowanej międzynarodowej sieci Cittaslow działa Polska Krajowa Sieć Miast Cittaslow (PKSMC), która liczy obecnie 31 członków, w tym: 22 ośrodki z województwa warmińsko-mazurskiego, dwa miasta z województwa opolskiego, po jednym mieście z województw: pomorskiego, lubelskiego, łódzkiego, mazowieckiego, śląskiego, wielkopolskiego i zachodniopomorskiego. Członkiem wspierającym PKSMC od początku jej istnienia jest Urząd Marszałkowski Województwa Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Celem ruchu Cittaslow jest propagowanie w małych miastach kultury dobrego, harmonijnego życia, stanowiącego alternatywę wobec wielkomiejskiego pośpiechu i postępującej globalizacji. Najważniejsze cele Cittaslow to: zrównoważony rozwój miasteczek, poprawa jakości życia mieszkańców, dbałość o zabytkową tkankę miejską i estetykę miast, upowszechnienie kultury gościnności, promowanie lokalnych produktów, rzemiosła oraz kuchni. Rozwój sieci Cittaslow i przyjmowanie przez kolejne miasta członkowskie modelu slow city jest odpowiedzią na potrzebę zwolnienia szybkiego tempa życia odczuwaną przez coraz większą część społeczeństwa oraz ochrony unikatowych, opartych na lokalnej kulturze i tożsamości produktów i usług (w czasach wszechobecnej ich uniformizacji i standaryzacji). To pokazuje, że model slow city jest głęboko zakorzeniony w potrzebach społeczności lokalnej i dlatego jako jeden z głównych celów jest w nim stawiana poprawa jakości życia mieszkańców miast. Co więcej, model ten wykorzystuje lokalny kapitał kulturowy i społeczny, tożsamość lokalną i wizerunek miejsca jako główne czynniki rozwoju małego miasta w czasach rosnącej globalnej konkurencji. Funkcjonowanie miasta w duchu slow nie oznacza jednak spowolnienia jego rozwoju, wręcz przeciwnie – oznacza rozwój przez nieustanną poprawę jakości życia mieszkańców, podnoszenie atrakcyjności miasta, a tym samym jego konkurencyjności, przede wszystkim dzięki posiadanym zasobom endogenicznym. Co więcej, te tak indywidualne elementy potencjału rozwojowego mogą stanowić nie tylko istotny czynnik rozwoju samego miasta, lecz także determinować rozwój współpracy z innymi ośrodkami.
Opracowanie to można traktować jako studium przypadku Polskiej Krajowej Sieci Miast Cittaslow, w którym kompleksowo oceniono jej potencjał, płaszczyzny współpracy między miastami oraz uwarunkowania i perspektywy jej rozwoju. Składa się ze wstępu, czterech rozdziałów o charakterze teoretyczno-empirycznym oraz podsumowania. W rozdziale pierwszym omówiono uwarunkowania rozwoju miast, scharakteryzowano model slow city, prezentując go na tle innych współczesnych koncepcji rozwoju miasta, oraz zaprezentowano możliwe formy i płaszczyzny współpracy miast. W rozdziale drugim opisano genezę międzynarodowej i krajowej sieci miast Cittaslow oraz scharakteryzowano potencjał polskich miast Cittaslow, wykorzystując w tym celu syntetyczny wskaźnik potencjału społeczno-gospodarczego. W rozdziale trzecim zaprezentowano i omówiono wyniki przeprowadzonych badań na temat motywów, płaszczyzn i kierunków współpracy podejmowanej przez slow cities w Polsce oraz perspektyw rozwoju Polskiej Krajowej Sieci Miast Cittaslow. W rozdziale czwartym opisano przykłady realizowanych wspólnie działań, podkreślając tym samym znaczenie wybranych narzędzi planowania rozwoju lokalnego i marketingu miast dla rozwoju całej sieci, tj. ponadlokalnego programu rewitalizacji miast należących do sieci, sieciowego produktu turystycznego oraz wydarzeń promujących sieć.
Autorki mają nadzieję, że opracowanie nie tylko wniesie wkład w rozwój teorii ekonomiki miast, lecz także będzie źródłem wiedzy i inspiracji dla władz lokalnych czy regionalnych oraz wszystkich podmiotów biorących udział w kształtowaniu rozwoju małych miast w Polsce.