BEZPIECZEŃSTWO EKSPLOATACJI URZĄDZEŃ INSTALACJI I SIECI ELEKTROENERGETYCZNYCH

Bezpieczeństwo eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych

W książce omówiono zasady działania, rodzaje zagrożeń i sposoby ochrony ludzi i urządzeń elektroenergetycznych przy ich obsłudze, w tym oddziaływanie pól elektromagnetycznych, ochrona przed szkodliwym promieniowaniem i zagrożenia związane z występowaniem elektryczności statycznej.

Omówiono również podstawy ochrony przeciwprzepięciowej i zasady stosowania urządzeń elektrycznych w warunkach zagrożenia wybuchowego.

Zagadnienia bezpieczeństwa eksploatacji zostały przedstawione w aspekcie obowiązujących norm i przepisów przy uwzględnieniu europejskiego systemu certyfikacji i dyrektyw.

Książka przeznaczona jest dla pracowników służby BHP, jak również dla osób prowadzących eksploatację i prawujących nadzór nad eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci (uprawnienia do eksploatacji) oraz pracowników kierujących czynnościami osób wykonujących prace w zakresie eksploatacji (uprawnienia dozoru).

NOWE WYDANIE zawiera dodatkowe informacje na temat badań i pomiarów eksploatacyjnych niektórych urządzeń elektroenergetycznych (transformatory, linie kablowe, urządzenia napędowe, spawarki, urządzenia prostownikowe i akumulatorowe).

Książka została wzbogacona o pytania kontrolne wraz z odpowiedziami.

Autorzy:  dr inż. Jan Strojny, dr inż. Jan Strzałka

Wydanie XIII, październik 2021 r. Stron 222. Sprawa miękka foliowana.

SPIS TREŚCI
Wstęp 9
1. Pola elektromagnetyczne 11
1.1. Informacje wstępne 11
1.2. Źródła pół elektromagnetycznych w otoczeniu człowieka 14
1.3. Wpływ pola elektromagnetycznego na organizm ludzki 17
1.4. Środki i metody ograniczające narażenie na PEM 20
Pytania 21
2. Elektryczność statyczna 22
2.1. Zagrożenia powodowane elektrycznością statyczną 23
2.2. Zapobieganie elektryczności statycznej 27
2.3. Ochrona urządzeń elektronicznych przed ładunkami elektrostatycznymi wprowadzanymi przez personel 29
Pytania 31
3. Ogólne zasady eksploatacji urządzeń elektrycznych 32
3.1. Warunki pracy urządzeń elektrycznych 32
3.2. Dokumentacja techniczno-eksploatacyjna 34
3.3. Instrukcja eksploatacji 34
3.4. Przyjmowanie urządzeń do eksploatacji 35
3.5. Organizacja bezpiecznej pracy 36
3.6. Sprzęt ochronny 44
3.7. Zapobieganie zagrożeniom pożarowym 46
Pytania 46
4. Szczegółowe zasady eksploatacji urządzeń elektrycznych 47
4.1. Generatory 47
4.1.1. Zasady budowy i działania 47
4.1.2. Uruchomienie generatora synchronicznego 49
4.1.3. Zasady ruchu i eksploatacji generatorów 49
4.1.4. Przeciążenie generatora 50
4.1.5. Odłączenie od sieci i zatrzymanie generatora 50
Pytania 50
4.2. Transformatory energetyczne 51
4.2.1. Podział transformatorów 51
4.2.2. Budowa i parametry transformatorów 52
Bezpieczeństwo eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych
4
4.2.3. Zasady eksploatacji transformatorów energetycznych 54
4.2.4. Oględziny, przeglądy i remonty transformatorów 55
4.2.5. Postępowanie w przypadku awarii i zakłóceń 55
4.2.6. Zakres badań eksploatacyjnych transformatorów energetycznych 56
4.2.7. Badania i pomiary transformatorów energetycznych 63
4.2.7.1. Pomiar rezystancji uzwojeń transformatorów 63
4.2.7.2. Pomiar rezystancji izolacji uzwojeń transformatorów 65
4.2.7.3. Badania oleju 65
4.2.7.4. Pomiar rezystancji uziemień roboczych transformatorów 66
Pytania 66
4.3. Stacje elektroenergetyczne 66
4.3.1. Podział stacji ze względu na warunki eksploatacji 67
4.3.2. Czynności łączeniowe 68
4.3.3. Oględziny i przeglądy 68
4.3.4. Zakres i terminy pomiarów i prób eksploatacyjnych 70
4.3.5. Urządzenia zawierające sześciofluorek siarki SF6 73
Pytania 74
4.4. Sieci napowietrzne 75
4.4.1. Wymagania dotyczące montażu linii napowietrznych 76
4.4.2. Zasady eksploatacji linii napowietrznych 77
4.4.3. Zakres badań eksploatacyjnych linii napowietrznych 78
Pytania 80
4.5. Linie kablowe 80
4.5.1. Klasyfikacja i określenia 80
4.5.2. Zasady eksploatacji linii kablowych 81
4.5.3. Badania i pomiary eksploatacyjne linii kablowych 84
4.5.3.1. Sprawdzenie ciągłości żył 84
4.5.3.2. Pomiar rezystancji izolacji linii kablowej 85
4.5.3.3. Próba napięciowa kabla 85
Pytania 87
4.6. Instalacje elektryczne 87
4.6.1. Uklady sieciowe 89
4.6.2. Zasady doboru i układania przewodów w instalacjach 90
4.6.3. Dobór zabezpieczeń przewodów 92
4.6.4. Wymagania dotyczące wyposażenia instalacji 93
5
Spis treści
4.6.5. Zasady eksploatacji instalacji elektrycznych 94
Pytania 96
4.7. Baterie kondensatorów do kompensacji mocy biernej 97
4.7.1. Zastosowanie i budowa kondensatorów elektroenergetycznych 97
4.7.2. Zasady eksploatacji baterii kondensatorów 98
Pytania 104
4.8. Elektryczne urządzenia napędowe 104
4.8.1. Rozruch i regulacja prędkości silników asynchronicznych 106
4.8.2. Dobór silników do warunków 108
4.8.3. Zabezpieczenia silników 108
4.8.4. Zasady eksploatacji silników 109
4.8.5. Oględziny, przeglądy i remonty urządzeń napędowych 110
4.8.6. Zakres badań eksploatacyjnych silników elektrycznych 111
4.8.7. Badania i pomiary urządzeń napędowych 113
4.8.7.1. Pomiar rezystancji uzwojeń silników 113
4.8.7.2. Pomiar rezystancji izolacji uzwojeń silników 113
4.8.7.3. Sprawdzanie stanu ochrony przeciwporażeniowej 114
Pytania 114
4.9. Urządzenia oświetleniowe 114
4.9.1. Określenia i wymagania 114
4.9.2. Oględziny i przeglądy 117
Pytania 119
4.10. Urządzenia elektrotermiczne 119
4.10.1. Budowa i zasada działania wybranych urządzeń elektrotermicznych 120
4.10.1.1. Urządzenia rezystancyjne (oporowe) 120
4.10.1.2. Urządzenia elektrodowe 120
4.10.1.3. Urządzenia łukowe 120
4.10.1.4. Urządzenia indukcyjne 121
4.10.2. Pomiary i regulacja temperatury w urządzeniach elektrotermicznych 122
4.10.3. Zasady eksploatacji urządzeń elektrotermicznych 122
4.10.4. Oględziny, przeglądy i remonty urządzeń elektrotermicznych 122
4.10.5. Zakres badań i wymagań technicznych urządzeń elektrotermicznych 123
Pytania 125
4.11. Zespoły prądotwórcze 125
4.11.1. Ogólne zasady eksploatacji 126
4.11.2. Uruchomienie i zatrzymywanie zespołu prądotwórczego 126
Bezpieczeństwo eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych
6
4.11.3. Środki ostrożności przy obsłudze zespołów prądotwórczych 127
Pytania 127
4.12. Elektrofiltry 128
4.12.1. Wymagania dotyczące instalacji 129
4.12.2. Zasady eksploatacji elektrofiltrów 130
Pytania 131
4.13. Urządzenia prostownikowe i akumulatory 131
4.13.1. Rodzaje i charakterystyka akumulatorów 133
4.13.2. Zasady eksploatacji urządzeń prostownikowych i akumulatorów 135
4.13.3. Oględziny i przeglądy urządzeń prostownikowych i akumulatorów 136
4.13.4. Przebieg oraz ocena wyników pomiarów urządzeń prostownikowych
i akumulatorów 137
Pytania 138
4.14. Urządzenia energoelektroniczne 139
4.14.1. Budowa i właściwości urządzeń energoelektronicznych 139
4.14.2. Zabezpieczenia przetężeniowe i ziemnozwarciowe urządzeń energoelektronicznych 141
4.14.3. Ochrona przeciwporażeniowa w urządzeniach energoelektronicznych 141
4.14.4. Zasady eksploatacji urządzeń energoelektronicznych 143
4.14.5. Oględziny, przeglądy i remonty urządzeń energoelektronicznych 144
4.14.6. Zakres badań eksploatacyjnych urządzeń energoelektronicznych 145
Pytania 145
4.15. Urządzenia spawalnicze 145
4.15.1. Klasyfikacja i zasady eksploatacji 145
4.15.2. Badania i pomiary eksploatacyjne spawarek elektrycznych 149
4.15.2.1. Pomiar rezystancji izolacji spawarki 149
4.15.2.2. Pomiar rezystancji izolacji transformatorów zainstalowanych w spawarkach 149
4.15.2.3. Pomiar napięcia biegu jałowego po stronie wtórnej spawarek i zgrzewarek 150
4.15.2.4. Sprawdzenie stanu ochrony przeciwporażeniowej 150
Pytania 151
5. Zasady stosowania urządzeń elektrycznych w strefach zagrożonych wybuchem 152
5.1. Klasyfikacja przestrzeni i stref zagrożenia 152
5.2. Zasady budowy i doboru urządzeń elektrycznych do pracy w warunkach zagrożenia wybuchem 153
5.3. Zasady eksploatacji urządzeń elektrycznych w warunkach zagrożenia
wybuchowego 155
7
Spis treści
5.4. Oględziny i przeglądy urządzeń elektrycznych w warunkach zagrożenia
wybuchowego 156
Pytania 159
6. Ochrona odgromowa i przeciwprzepięciowa 160
6.1. Rodzaje i charakterystyka przepięć 160
6.2. Zasady ochrony odgromowej obiektów budowlanych 160
6.3. Zasady ochrony przeciwprzepięciowej 162
Pytania 165
7. Ochrona przeciwporażeniowa 166
7.1. Działanie prądu elektrycznego na człowieka 166
7.2. Zagrożenia porażeniowe i statystyka porażeń prądem 167
7.3. Organizacyjne środki ochrony przeciwporażeniowej 167
7.4. Techniczne środki ochrony przeciwporażeniowej 168
7.4.1. Ochrona przeciwporażeniowa w urządzeniach o napięciu do 1 kV 168
7.4.1.1. Ochrona podstawowa (przed dotykiem bezpośrednim) 169
7.4.1.2. Ochrona przy uszkodzeniu (przy dotyku pośrednim) 171
7.4.2. Ochrona przeciwporażeniowa w urządzeniach o napięciu powyżej 1 kV 179
7.5. Przewody ochronne i wyrównawcze 182
7.6. Badania odbiorcze i eksploatacyjne środków ochrony przeciwporażeniowej 184
7.6.1. Ogólne zasady wykonywania badań 184
7.6.2. Zasady wykonywania badań i pomiarów 184
7.6.2.1. Badania i pomiary ochrony podstawowej 184
7.6.2.2. Badania i pomiary ochrony przy uszkodzeniu 185
7.6.2.3. Badania i pomiary eksploatacyjne w urządzeniach o napięciu powyżej 1 kV 189
Pytania 192
8. Udzielanie pomocy przedlekarskiej 193
Pytania 196
9. Zbiorcze zestawienie pytań i odpowiedzi 197
Bibliografia 220
Bezpieczeństwo eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych
8