BIOLOGICZNA ANALIZA OSADÓW ŚCIEKOWYCH

Biologiczna analiza osadów ściekowych

W Polsce prawie każda aglomeracja miejska posiada wysokosprawną oczysz­czalnię ścieków lub jest w trakcie jej modernizacji, dlatego ścieki z miast są w większości oczyszczane i nie stanowią zagrożenia dla środowiska. Znacz­nie gorzej wygląda przygotowanie oczyszczalni w zakresie zagospodarowania osadu ściekowego powstającego w trakcie oczyszczania ścieków, stanowiącego ok. 1÷2% masy oczyszczanych ścieków [Rosik-Dulewska 2000].

Łącznie ilość osadów ściekowych pochodzących z przemysłowych i komunalnych oczyszczalni ścieków w 2018 r. wyniosła 1046,5 tys. Mg s.m. [GUS 2019]. Zastosowanie nowoczesnych, efektywniejszych technologii oczysz­czania ścieków powoduje, że ilość ta z każdym rokiem rośnie. Stawia to przed nauką i praktyką rolniczą poważne wyzwanie dotyczące racjonalnego zagospo­darowania tak dużej ilości osadów.

Najbardziej rozpowszechnionym sposobem zagospodarowania ustabilizo­wanych osadów ściekowych w krajach Unii Europejskiej jest ich stosowanie w rolnictwie [Niemiec, Wójcik 2015]. Za przyrodniczym wykorzystaniem ko­munalnych osadów ściekowych przemawia ich wysoka wartość nawozowa oraz glebotwórcza. Dodatkowo, osady powstające w wyniku oczyszczania ścieków stanowią źródło wielu cennych surowców biogennych nadających się do wyko­rzystania w rolnictwie. Jednak ich zagospodarowanie jest ważnym problemem ekologicznym, między innymi z uwagi na fakt występowania w nich mikroor­ganizmów patogennych oraz jaj pasożytów jelitowych [Kluczek 1995; Paluszak i wsp. 1994].

Ze względu na bezpieczeństwo środowiska konieczna jest systematycznie wykonywana rzetelna analiza biologiczna, mająca na celu z jednej strony ocenę stopnia zakażenia czynnikami biologicznymi osadów ściekowych, a z drugiej ocenę efektywności stosowanych procesów higienizacji. W celu uzyskania wiarygodnych wyników, badania powinny być wykonywane we właściwie wyposażonych laboratoriach, przez personel o odpowiednich kwalifikacjach oraz dużym doświadczeniu w metodykach analiz biologicznych. Realizowane metody badań powinny być właściwie walidowane. Rolą laboratoriów jest prowadzenie systematycznej kontroli jakości wykonywanych badań, tak, aby ich ocena była jak najbardziej rzetelna i dokładna.

Z uwagi na to, że wyniki badań biologicznych w osadach ściekowych są często wykorzystywane do podejmowania decyzji o znaczeniu sanitarnym i eko­nomicznym, ich wiarygodność ma szczególne znaczenie.

Należy także pamiętać, że stosowanie zanieczyszczonych biologicznie osa­dów ściekowych do bezpośredniego nawożenia gleby stanowi zagrożenie dla zdrowia ludzi i zwierząt oraz może powodować ograniczenie jej zdolności uty­lizacji i samooczyszczenia.

::Spis treści::

1. Wstęp
2. Biologiczne skażenia osadów ściekowych
3. Uregulowania prawne dotyczące osadów ściekowych w UE i w Polsce
4. Ilość powstających osadów ściekowych i ich wykorzystanie w UE oraz Polsce
5. Biologiczne analizy osadów ściekowych

5.1. Oznaczanie jaj pasożytów jelitowych – wprowadzenie

5.2. Metody oznaczania jaj ATT stosowane w Polsce

5.3. Morfologia jaj pasożytów jelitowych izolowanych z osadów ściekowych

5.4. Metody pomiaru jaj

5.5. Klucz do oznaczania jaj

5.6. Oznaczanie pałeczek Salmonella spp. w osadach ściekowych

5.7. Porównania międzylaboratoryjne biologicznych analiz osadów ściekowych

6. Walidacja i weryfikacja biologicznych metod badań komunalnych osadów ściekowych

6.1. Analiza jakościowa – oznaczanie pałeczek Salmonella spp.

6.1.1. Identyfikacja badanego mikroorganizmu

6.1.2. Charakterystyka jakościowej metody badawczej

6.1.3. Parametry charakterystyki jakościowej metody badawczej

6.1.4. Niepewność jakościowej metody badawczej

6.2. Analiza ilościowa – oznaczanie jaj pasożytów jelitowych

6.2.1. Charakterystyka metody badawczej – oznaczanie jaj pasożytów jelitowych

6.2.2. Parametry charakterystyki ilościowej metody badawczej

6.3. Weryfikacja metody – ilościowe oznaczanie jaj pasożytów jelitowych

7. Sposoby unieszkodliwiania osadów ściekowych

7.1. Metoda biologiczna – kompostowanie

7.2. Metoda chemiczna – oddziaływanie wapna palonego (CaO) na osady ściekowe

7.3. Metoda termiczna – wpływ podwyższonej temperatury na higienizacje osadów ściekowych

7.4. Metoda fizyczna – wpływ wiązki szybkich elektronów na mikroorganizmy patogenne w osadach ściekowych

8. Literatura