FINANSE CYFROWE NOWE TENDENCJE I MOŻLIWOŚCI

Publikacja jest częścią serii opracowań poświęconych finansom cyfrowym, powstałych w Zakładzie Finansów Wydziału Zarządzania Politechniki Warszawskiej. W ich przygotowaniu oprócz pracowników naukowych Zakładu Finansów udział wzięli eksperci zewnętrzni z innych ośrodków akademickich, świata biznesu i instytucji publicznych. W pierwszej publikacji pt. „Finanse cyfrowe: informatyzacja, cyfryzacja, danetyzacja” zaprezentowano ogólne ramy gospodarki cyfrowej, problematykę konsumenta na rynku finansowym oraz ryzyka finansów cyfrowych. Druga publikacja pt. „Finanse cyfrowe: perspektywa rynkowa” zawiera omówienie wybranych zagadnień związanych z bankowością cyfrową, ubezpieczeniami cyfrowymi oraz cyfryzacją rynków kapitałowych. W obecnie prezentowanej publikacji skupiono uwagę na nowych tendencjach i możliwościach w epoce finansów cyfrowych.

Publikacja składa się z ośmiu artykułów. W pierwszym M. Wrzosek przedstawiła problematykę suwerenności cyfrowej – koncepcję cyfrowej suwerenności, narodowość Internetu, dane i ich własność, bezpieczeństwo systemów teleinformatycznych – cyberbezpieczeństwo w kontekście cyfrowej suwerenności oraz narodowość technologii.

W kolejnym artykule J. Węgrzyn i A. Zaczek zaprezentowały problematykę cyfryzacji sektora finansów publicznych. Autorki wyjaśniły korelacje zachodzące między cyfryzacją sektora finansów publicznych, gospodarką i obywatelami. Wskazały na możliwe kierunki działań na podstawie potrzeb tych ostatnich (human-centric) oraz wykorzystanie technologii cyfrowych w celu personalizacji usług dla każdego uczestnika życia gospodarczego.

Następnie J. Węgrzyn i M. Syliwoniuk omówiły kwestię opodatkowania aktywności cyfrowej i, wykorzystując foresight, nakreśliły potencjalne kierunki wspierania cyfrowej i zielonej transformacji przez system podatkowy.

W czwartym artykule J. Węgrzyn zwróciła uwagę na potrzebę wypracowania systemu podatkowego na miarę XXI wieku wymagającego zweryfikowania zasad cyfrowej polityki podatkowej.

W artykule piątym M. Kotarba przedstawił ogólny model działania pośrednictwa, a następnie wskazał, jak jest on transformowany w wyniku postępującej cyfryzacji. Przedstawił oczekiwane dalsze kierunki zmian i ocenę ich konsekwencji dla przetrwania i rozwoju pośredników.

W następnym artykule W. Szpringer zwrócił uwagę na kluczowy aspekt regulacji systemów płatności, którym jest zdolność wspierania innowacyjnych rozwiązań, niosących ze sobą nowe technologie.

Autor siódmego artykułu – J. Monkiewicz omówił trzy obszary innowacji w dziedzinie płatności detalicznych – innowacyjne instrumenty płatnicze, innowacyjne kanały i sposoby dokonywania płatności oraz innowacyjne formy pieniądza. Stwierdził także, że kształt nadzoru i jego instrumentarium ulega istotnym zmianom w warunkach cyfryzacji świata finansów, a rozwój technologii cyfrowych i ich zastosowanie w procesach nadzorczych umożliwia bardziej skuteczne, proaktywne monitorowanie ryzyka i zagadnień zgodności w nadzorowanych instytucjach.

W ramach ostatniego artykułu L. Sobczak przedstawiła zmiany w modelu raportowania rynkowego. W raportowaniu widoczny jest rosnący udział informacji niefinansowych zawartych zarówno w raportach finansowych, jak i niefinansowych. Według Autorki ogólny trend w raportowaniu rynkowym znajduje odzwierciedlenie w przedstawionym w opracowaniu raportowaniu PZU SA. Wysoce prawdopodobne jest to, że znajduje również odbicie w sposobie raportowania innych, notowanych na giełdzie, instytucji finansowych.

Spis treści
Wstęp (Lech Gąsiorkiewicz, Jan Monkiewicz) 7
1. Suwerenność cyfrowa (M. Wrzosek) 9
1.1. Wprowadzenie 9
1.2. Koncepcja cyfrowej suwerenności 9
1.3. Internet i jego narodowość – prawo międzynarodowe w cyberprzestrzeni 13
1.4. Dane i ich własność – Europa vs. GAFA 17
1.5. Bezpieczeństwo systemów teleinformatycznych – cyberbezpieczeństwo w kontekście
cyfrowej suwerenności 22
1.6. Technologia i jej narodowość 26
1.7. Podsumowanie 28
Bibliografia 30
2. Cyfryzacja sektora finansów publicznych (J. Węgrzyn, A. Zaczek) 31
2.1. Wprowadzenie 31
2.2. Cyfryzacja finansów publicznych – doing what we do now but better 32
2.3. System finansów publicznych wobec wyzwań XXI w. – kluczowe kierunki 34
2.3.1. Platformizacja i personalizacja cyfrowych usług publicznych 35
2.3.2. Pozostałe obszary poprawy efektywności sektora finansów publicznych – wnioski
po kryzysie COVID-19 38
2.4. Podsumowanie 42
Bibliografia 44
3. Cyfryzacja gospodarki a system podatkowy (J. Węgrzyn, M. Syliwoniuk) 47
3.1. Wprowadzenie 47
3.2. Potrzeba dostosowania systemu podatkowego do gospodarki XXI w. 48
3.3. Definicja cyberprzestrzennego systemu podatkowego 51
3.4. Przyszłość systemu podatkowego w epoce cyfrowej 56
3.5. Podsumowanie 59
Bibliografia 60
4. Wyzwania podatków cyfrowych (J. Węgrzyn) 64
4.1. Wprowadzenie 64
4.2. Cyfrowe modele biznesowe i podatki 65
4.3. Cyfrowa polityka podatkowa 67
Spis treści
6
4.4. Międzynarodowe inicjatywy opodatkowania gospodarki cyfrowej 72
4.4.1. System globalnego minimalnego opodatkowania – porozumienie BEPS 2.0. 73
4.4.2. Obowiązki sprawozdawcze platform cyfrowych 76
4.5. Podsumowanie 77
Bibliografia 78
5. Cyfrowa transformacja pośredników finansowych (M. Kotarba) 81
5.1. Wprowadzenie 81
5.2. Modele pośrednictwa finansowego 82
5.3. Cyfrowa transformacja modeli pośrednictwa finansowego. 89
5.4. Podsumowanie 93
Bibliografia 94
6. Systemy płatności w epoce cyfrowej (W. Szpringer) 95
6.1. Wprowadzenie 95
6.2. Kierunki zmian w systemach płatności 98
6.3. Systemy płatności a FinTechy (PayTechy) – wyzwania dla regulacji 103
6.4. Systemy płatności a banki centralne 105
6.5. Rynek płatności, BCDC a kryptowaluty 107
6.6. Podsumowanie 110
Bibliografia 111
7. Nadzór finansowy w epoce cyfrowej (J. Monkiewicz) 113
7.1. Wprowadzenie113
7.2. Teoria przedstawicielstwa jako przesłanka nadzoru nad sektorem finansowym115
7.3. Nadzór finansowy w warunkach cyfrowych – kwestie ogólne117
7.4. Nowy charakter związków nadzoru z nadzorowanymi podmiotami w obszarze ra-
portowania 119
7.5. Cyfryzacja działalności analitycznej nadzoru: Big Data i sztuczna inteligencja 123
7.6. Zagadnienia nadzoru nad działalnością zleconą w rzeczywistości cyfrowej 125
7.7. Podsumowanie 127
Bibliografia 127
8. Raportowanie rynkowe instytucji finansowych w epoce cyfrowej (L. Sobczak) 129
8.1. Wprowadzenie 129
8.2. Narzędzia raportowania rynkowego 130
8.3. Rosnąca rola raportowania niefinansowego. 133
8.4. Raportowanie rynkowe polskiej instytucji finansowej. Przypadek PZU SA 137
8.5. Podsumowanie 144
Bibliografia 145