KSZTAŁTOWANIE ŚRODOWISKA NA OBSZARACH WIEJSKICH

Kształtowanie środowiska na obszarach wiejskich – w stronę rozwoju trwałego i zrównoważonego

Witkowska-Dąbrowska Mirosława

Na kształtowanie środowiska wpływa wiele czynników, m.in. regulowanych przez liczne polityki i strategie. Zamierzeniem autorki było, aby praca stanowiła kompleksowy zbiór wiedzy na temat oddziaływań na środowisko na obszarach wiejskich i w ten sposób poszerzyła dotychczasowy dorobek badaczy i wypełniła lukę w kompleksowym ujęciu problemu, zarówno w sferze teoretycznej, jak i empirycznej. W części teoretycznej autorka: przedstawiła definicje wsi i obszarów wiejskich, podkreśliła konieczność interdyscyplinarności badań na obszarach wiejskich, przybliżyła istotę światopoglądu ekologicznego i jego znaczenia w realizacji rozwoju trwałego i zrównoważonego, wskazała różne podejścia teoretyczne ekonomii do tematyki środowiska, zwróciła uwagę na problemy definiowania środowiska oraz na potrzebę ochrony jego zasobów, określiła determinanty kształtowania środowiska w warunkach realizacji koncepcji rozwoju trwałego i zrównoważonego na obszarach wiejskich. W części praktycznej zaproponowała zastosowanie syntetycznego miernika do oceny stanu kształtowania środowiska na obszarach wiejskich oraz analizy danych historycznych i prognozowania. W tej części praca wypełnia lukę w badaniach na najmniejszych jednostkach, dla których można pozyskać dane ze statystyki publicznej. W badaniach własnych podjęto próbę badań na poziomie gmin, z wyłączeniem obszarów miast w gminach miejsko-wiejskich.
W rozdziale 1 sformułowano cel badań, hipotezy badawcze, zaprezentowano zakres przestrzenny i czasowy badań oraz metodykę badań. W rozdziale 2 zdefiniowano przyjęte w badaniach obszary wiejskie oraz problemy wynikające z różnych podejść i kryteriów. Zaprezentowano konieczność interdyscyplinarnego podejścia do badań nad środowiskiem obszarów wiejskich. W rozdziale 3 przedstawiono dorobek naukowy dotyczący badań nad środowiskiem obszarów wiejskich w świetle teorii ekonomicznych. W badaniach oparto się na literaturze przedmiotu i dorobku nauk ekonomicznych, głównie teorii zrównoważonego rozwoju i teorii ekonomii środowiska, teorii centrum i peryferii oraz ośrodków centralnych. W rozdziale 4 zdefiniowano środowisko i kształtowanie środowiska oraz opisano oddziaływania na środowisko na obszarach wiejskich. W rozdziale 5 skupiono się na działaniach kształtujących środowisko, wynikających z koncepcji rozwoju trwałego i zrównoważonego oraz obecności Polski w Unii Europejskiej. Rozdział 6 poświęcono badaniom empirycznym, podjęto tu próbę wskaźnikowej oceny kształtowania środowiska na badanych obszarach za pomocą zaproponowanego w metodyce syntetycznego miernika. Poprzedzono to wynikami badań nad dynamiką zmian wskaźników cząstkowych. Dokonano również prognozy za pomocą funkcji logistycznej. W rozdziale 6, empirycznym, zawarto charakterystykę mierników opisanych w aneksie. W podsumowaniu przedstawiono główne wnioski z rozważań teoretycznych i badań empirycznych. W aneksie do pracy zamieszczono tablice ze spisem i charakterystyką mierników, na których podstawie dokonano oceny wskaźnikowej i wyłoniono województwa reprezentujące trzy klasy rozwoju społeczno-gospodarczego województw, mapę Polski z naniesioną klasyfikacją województw pod kątem rozwoju społeczno-gospodarczego oraz tablicę z miernikami, spośród których wybrano najbardziej odpowiednie do konstrukcji syntetycznego miernika kształtowania środowiska. Każdy z mierników opatrzono informacją dotyczącą źródła pozyskania gotowego miernika lub danych do jego obliczenia. Informacje zawarte w aneksie stanowią dodatkowe źródło wiedzy na temat przedmiotu badań. Głównym celem badań było wskazanie, klasyfikacja oraz pomiar czynników kształtujących środowisko obszarów wiejskich w drodze do rozwoju trwałego i zrównoważonego. Przeprowadzona analiza literatury przedmiotu oraz badania empiryczne pozwoliły na sformułowanie pewnych ogólnych podsumowań i konkretnych wniosków oraz rekomendacji.