OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO

Ocena ryzyka zawodowego

Książka przedstawia kompleksowy sposób podejścia do oceny ryzyka zawodowego w zakładzie pracy.
W rozdziałach 1-7 podano podstawowe wiadomości dotyczące zarządzania ryzykiem zawodowym, definicje oraz podstawy prawne oceny ryzyka zawodowego. Omówiono również kroki, jakie należy podjąć, aby poprawnie ocenić ryzyko zawodowe, a następnie wyeliminować je lub ograniczyć. Podano także zasady, informowania pracowników o ryzyku zawodowym na ich stanowiskach.
W rozdziale 2 wprowadzono ocenę ryzyka zawodowego do pracy zdalnej, zaś w rozdziale 7 została opisana metoda oceny obciążenia psychicznego.
W rozdziale 8 zostały przedstawione metody oceny ryzyka zawodowego dla wybranych stanowisk.

Do książki dołączony jest kod QR umożliwiający dostęp do 42 kart ocen ryzyka na wybranych stanowiskach w formacie pdf i docx. Kod można odczytać na urządzeniach mobilnych oraz stacjonarnych.

Autorzy: dr inż. Iwona Romanowska-Słomka, dr inż. Adam Słomka

Format: B5. Liczba stron: 182. Oprawa miękka foliowana.
Wydanie V. Stan prawny: 2023 r.

Spis treści
Wstęp 9
Wykaz skrótów użytych w tekście 10
1. WPROWADZENIE 11
2. OCENA RYZYKA 18
2.1. Definicje 18
2.2. Cele oceny ryzyka 22
2.2.1. Identyfikacja zagrożeń na stanowisku pracy i związanego
z nimi ryzyka zawodowego 23
2.2.2. Środki ochrony a zidentyfikowane zagrożenie 23
2.2.3. Wybór materiałów, wyposażenia stanowisk oraz organizacji
pracy 24
2.2.4. Priorytety w eliminowaniu lub ograniczaniu ryzyka zawodo-
wego 24
2.2.5. Poziom ryzyka zawodowego a odpowiednie środki ochronne 24
2.2.6. Zapewnienie ciągłej poprawy bezpieczeństwa i higieny pracy 24
2.2.7. Wykazanie znajomości ryzyka zawodowego organom nadzoru
i kontroli 24
2.3. Kiedy wykonywać ocenę ryzyka zawodowego 25
2.3.1. Tworzenie nowych stanowisk pracy 25
2.3.2. Wprowadzanie pracy zdalnej 25
2.3.3. Wprowadzanie zmian na stanowiskach pracy 26
2.3.4. Zmiana dopuszczalnego poziomu czynników środowiska pracy 26
2.3.5. Wprowadzenie zmian związanych z zastosowaniem środków
ochrony 26
2.3.6. Obcy pracownicy 26
2.3.7. Okresowa ocena ryzyka 26
2.4. Wymagania gwarantujące poprawną ocenę ryzyka 27
2.4.1. Zapewnienie niezbędnych zasobów 27
2.4.2. Wyznaczenie niezbędnych osób 27
2.4.3. Szkolenie osób przeprowadzających ocenę ryzyka zawodowego 28
2.4.4. Udział pracowników w ocenie ryzyka zawodowego 29
2.4.5. Dostęp do potrzebnych informacji 29
4Ocena ryzyka zawodowego
2.4.6. Sporządzenie wykazu stanowisk oraz wykonanie ich analizy 29
2.4.7. Określenie sposobu informowania o ryzyku zawodowym 30
2.5. Algorym oceny ryzyka zawodowego 30
2.5.1. Charakterystyka obiektu oceny ryzyka zawodowego 32
2.5.1.1. Stanowiska pracy jednozawodowe o stałych warunkach pracy 32
2.5.1.2. Stanowiska pracy wielozawodowe o stałych warunkach pracy 32
2.5.1.3. Stanowiska pracy jednozawodowe o zmiennych warunkach
pracy 33
2.5.1.4. Stanowiska pracy wielozawodowe o zmiennych warunkach pra-
cy 33
2.5.1.5. Faza używania obiektu 34
2.5.1.6. Granice obiektu 34
2.5.1.7. Wykonywane czynności 35
2.5.1.8. Niedogodności 35
2.5.1.9. Poziom wykształcenia, doświadczenia, umiejętności i predys-
pozycje 35
2.5.1.10. Inne osoby, które mogą być narażone na ryzyko 36
2.5.1.11. Inne informacje 36
2.5.2. Identyfikacja zagrożeń 37
2.5.2.1. Listy kontrolne 37
2.5.2.2. Dokumentacja techniczna 38
2.5.2.3. Normy określające wymagania bezpieczeństwa pracy 38
2.5.2.4. Dokumenty pomiarów czynników środowiska pracy 38
2.5.3. Szacowanie ryzyka 39
2.5.3.1. Stopień możliwej straty 40
2.5.3.2. Prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia niebezpiecznego
o określonej stracie 41
2.5.4. Wartościowanie ryzyka 44
2.5.5. Porównywanie ryzyka zawodowego 45
2.5.6. Działania wynikające z oceny ryzyka zawodowego 45
3. DOKUMENTOWANIE OCENY RYZYKA 47
3.1. Charakterystyka stanowiska pracy 47
3.2. Informacje dotyczące identyfikacji zagrożeń 48
3.3. Szacowanie parametrów ryzyka i jego wartościowanie 48
5
Spis treści
3.4. Kryteria akceptacji oraz poziom ryzyka akceptowanego 48
3.5. Konieczne środki ochrony 49
3.6. Wynik oceny ryzyka oraz zalecenia monitorowania ryzyka 49
3.7. Przepisy, normy lub wytyczne stosowane przy ocenie ryzyka 49
4. INFORMOWANIE O RYZYKU ZAWODOWYM 50
5. ZAGROŻENIA SZKODLIWYMI CZYNNIKAMI
BIOLOGICZNYMI 52
5.1. Klasyfikacja szkodliwych czynników biologicznych 52
5.2. Informacje o szkodliwym czynniku biologicznym 53
5.3. Sposób przenoszenia szkodliwego czynnika biologicznego 54
5.4. Obowiązki pracodawcy 54
5.5. Ocena ryzyka zawodowego 55
5.6. Środki ochronne 56
5.7. Dokumentacja oceny ryzyka zawodowego 57
6. ZAGROŻENIA SZKODLIWYMI CZYNNIKAMI
CHEMICZNYMI 58
6.1. Klasyfikacja szkodliwych substancji chemicznych i ich mie-
szanin 58
6.2. Drogi wchłaniania szkodliwych czynników chemicznych 59
6.3. Obowiązki pracodawcy 59
6.4. Informacje do oceny ryzyka zawodowego przy narażeniu na
szkodliwe czynniki chemiczne 61
6.5. Ocena ryzyka zawodowego 63
6.6. Środki ochronne 66
6.7. Dokumentacja oceny ryzyka zawodowego 66
7. ZAGROŻENIA CZYNNIKAMI PSYCHOFIZYCZNYMI 67
7.1. Zagrożenia przeciążeniem układu ruchu 67
7.1.1. Informacja o szkodliwych czynnikach 67
7.1.2. Obciążenie dynamiczne 68
7.1.3. Obciążenie statyczne 69
7.1.4. Monotypia 69
7.1.5. Ocena wysiłku metodą JSI 70
6Ocena ryzyka zawodowego
7.2. Zagrożenia czynnikami psychicznymi 72
7.2.1. Ocena obciążenia psychicznego na stanowisku pracy 72
7.2.2. Obciążenie układu nerwowego 72
7.2.3. Metody oceny obciążenia psychicznego 73
7.2.3.1. Metoda szacunkowa 73
7.2.3.2. Zastosowanie list kontrolnych (kwestionariuszy) 74
8. METODY BADANIA ZAGROŻEŃ I SZACOWANIA
RYZYKA 87
8.1. Informacje wstępne 87
8.2. Matryce ryzyka 91
8.2.1. Wstępna analiza zagrożeń PHA 91
8.2.2. Matryca Ryzyka 2 93
8.2.3. Matryca Ryzyka 3 95
8.2.4. Matryca Ryzyka 4 98
8.2.5. Analiza bezpieczeństwa pracy JSA 99
8.2.6. Matryca Ryzyka 5 102
8.2.7. Matryca Ryzyka – BS 8800 104
8.2.8. Matryca Ryzyka 6 107
8.2.9. Matryca Ryzyka (wg normy PN-N-18002) 109
8.3. Wskaźniki ryzyka 113
8.3.1. Wskaźnik Ryzyka RISK SCORE 113
8.3.2. Wskaźnik Ryzyka 2 115
8.3.3. Metoda pięciu kroków – FIVE STEPS 117
8.3.4. Wskaźnik Ryzyka WPR 119
8.3.5. Wskaźnik Ryzyka 555 122
8.4. Grafy ryzyka 124
8.4.1. Graf Ryzyka 1 124
8.4.2. Graf Ryzyka 2 127
8.5. Inne metody oceny ryzyka zawodowego 129
8.5.1. Ocena ryzyka zawodowego dla czynników mierzalnych 129
8.5.2. Analiza skutków i przyczyn błędów FMEA 135
8.5.3. Ocena ryzyka zawodowego grup pracowników szczególnie na-
rażonych 141
8.5.4. Hałas – ocena ryzyka zawodowego 143
7
Spis treści
8.5.5. Drgania – ocena ryzyka zawodowego 145
8.5.6. Promieniowanie optyczne – ocena ryzyka zawodowego 146
8.6. Uwagi do metod oceny ryzyka zawodowego 147
8.6.1. Wstępna analiza zagrożeń PHA 147
8.6.2. Matryca Ryzyka 2 147
8.6.3. Matryca Ryzyka 3 147
8.6.4. Matryca Ryzyka 4 148
8.6.5. Analiza bezpieczeństwa pracy JSA 148
8.6.6. Matryca Ryzyka 5 148
8.6.7. Matryca Ryzyka – BS 8800 148
8.6.8. Matryca Ryzyka 6 149
8.6.9. Matryca Ryzyka wg normy PN-N-18002 149
8.6.10. Wskaźnik Ryzyka RISK SCORE 149
8.6.11. Wskaźnik Ryzyka 2 150
8.6.12. Metoda pięciu kroków FIVE STEPS 150
8.6.13. Wskaźnik Ryzyka WPR 150
8.6.14. Graf Ryzyka 1 151
8.6.15. Graf Ryzyka 2 151
8.6.16. Ocena ryzyka zawodowego dla czynników mierzalnych 151
8.6.17. Analiza Skutków i Przyczyn Błędów FMEA 152
8.7. Wybór metody a osiągnięcie celów oceny ryzyka zawodowego 152
8.7.1. Informacje wstępne 152
8.7.2. Wiedza i doświadczenie w ocenie ryzyka zawodowego 153
8.7.3. Warunki środowiskowe na stanowisku pracy 154
8.7.4. Dostępność, przydatność i wiarygodność informacji 156
8.7.5. Wpływ parametrów ryzyka na jego ocenę 157
8.7.6. Najczęściej popełniane błędy w szacowaniu parametrów ryzy-
ka zawodowego 158
8.7.7. Manipulacja poziomami szacowanych parametrów a wynik
wartościowania ryzyka zawodowego 159
9. PRZYKŁADY 160
9.1. Charakterystyka stanowiska pracy 160
9.2. Identyfikacja i charakterystyka zagrożeń 161
9.3. Szacowanie i warościowanie ryzyka zawodowego 162
9.4. Karta informacji o ryzyku zawodowym na stanowisku pracy 166
8Ocena ryzyka zawodowego
9.5. Karta informacji o ryzyku zawodowym na stanowisku pracy
przy narażeniu na czynniki biologiczne 167
9.6. Karta informacji o ryzyku zawodowym na stanowisku pracy
przy narażeniu na czynniki chemiczne 168
9.7. Przykład innego zapisu dokumentacji oceny ryzyka – ocena
ryzyka zawodowego kierowcy 169
Literatura 177
Spis rysunków 180
Spis tablic 180