BÓBR EUROPEJSKI W PUSZCZY ZIELONKA

WSTĘP

Puszcza Zielonka jako największy, a zarazem najbardziej naturalny kompleks leśny w rejonie poznańsko-gnieźnieńskim podlega ciągłej i narastającej presji człowieka (Szeląg 2002, Maciejewska-Rutkowska 2004). Rozwój turystyki i rekreacji, szczególnie w jej południowej części, powoduje wchłanianie coraz to nowych obszarów, prowadząc do nieodwracalnych zmian na tych obszarach (Wojda 1991). Fakt ten potwierdzają ankiety przeprowadzone wśród mieszkańców Czerwonaka, według których Puszcza Zielonka w celach rekreacyjnych jest penetrowana przez około 38% ankietowanych, w tym największa liczba rekreantów dociera do okolicy Dziewiczej Góry (13%), Tuczna (12%), Kamińska (6%) oraz południowo-zachodniego i zachodniego skraju Puszczy Zielonki. Obszary te znajdują się w zasięgu bezpośredniej penetracji codziennej i weekendowej. Najpopularniejszymi formami wypoczynku są spacery, grzybobranie oraz zbieranie owoców leśnych (Solowiej 1992). W wyniku tych działań pierwotne układy w fitocenozach leśnych zostają zastąpione przez wtórne, składniki swoiste (endemiczne), przez nieswoiste (kosmopolityczne), a gatunki rodzime (autochtoniczne) przez przybyszów (allochtonicznych) (Faliński 1972). Zmiany te są istotą zjawiska synantropizacji (Lewiński 1991). Tak więc Puszcza Zielonka jako obiekt przyrodniczy wpływa na jakość warunków bytowania zarówno ludności zamieszkującej na jej obszarze, jak i na terenach rolniczych położonych wokół jej granic oraz na terenach rolniczo-leśnych leżących na północy. Ale powyższa interakcja ma charakter dwukierunkowy – stan środowiska przyrodniczego puszczy (infrastruktury przyrodniczej) jest zależny od jakości infrastruktury technicznej towarzyszącej bytowaniu ludności na tych terenach (Miler, Grajewski, Okoński 2001).
W tle tak niekorzystnych zmian środowiska przyrodniczego Puszczy Zielonki środowiskotwórcza rola największego gryzonia Palearktyki jakim jest bóbr europejski (Castorfiber Linnaeus,1758) nabiera podstawowego znaczenia. Gatunek ten, dostosowując środowisko do swoich potrzeb, może doprowadzić do głębokich i trwałych zmian w konfiguracji terenu, stosunkach wodnych, chemizmie wód i gleb, a w konsekwencji również faunie dużych obszarów wpływając pozytywnie na ekosystem (Bereszyński 1991, 1994).
Celem pracy było zbadanie rozmieszczenia i liczebności stanowisk bobra europejskiego na obszarze Puszczy Zielonka w latach 2005-2007 z uwzględnieniem zjawiska synantropizacji gatunku oraz wpływu antropopresji na gatunek, a także sposobów rozwiązywania konfliktów między bobrami a człowiekiem. Puszcza Zielonka jest kompleksem leśnym obfitującym w optymalne dla bobra siedliska zarówno flory styczne jak i hydrologiczne i w związku z tym w Puszczy Zielonce powinna występować w miarę liczna i stabilna populacja tego gatunku.